درس سوم :دیافراگم در عکاسی | اصول اولیه و تأثیرات آن در تصاویر حرفه‌ای

دیافراگم: یکی از ارکان مثلث نوردهی

دیافراگم (Aperture) یکی از مهم‌ترین عناصر مثلث نوردهی است که به تنظیم میزان نور ورودی به دوربین و کنترل عمق میدان کمک می‌کند. دیافراگم یک روزنه‌ی قابل تنظیم در لنز دوربین است که میزان باز یا بسته بودن آن را می‌توان با مقدار f-number مشخص کرد. این عدد تأثیر زیادی بر روشنایی عکس، وضوح و زیبایی عکس‌های شما دارد.

دیافراگم چگونه کار می‌کند؟

دیافراگم را می‌توان به عنصری در لنز تشبیه کرد که مانند عنبیه چشم، نور ورودی را تنظیم می‌کند. این روزنه با تغییر اندازه‌ی خود، تعیین می‌کند چه مقدار نور به حسگر دوربین برسد. عدد f-number یا f-stop برای اندازه‌گیری دیافراگم استفاده می‌شود.

• f کوچک‌تر (مثل f/1.8): دیافراگم بازتر است و نور بیشتری وارد می‌شود.
• f بزرگ‌تر (مثل f/16): دیافراگم بسته‌تر است و نور کمتری وارد می‌شود.

تأثیر دیافراگم بر عکس‌ها

1. نوردهی: دیافراگم باز (مثل f/1.8) نور بیشتری به حسگر می‌فرستد و عکس روشن‌تری ایجاد می‌کند. این حالت برای عکاسی در نور کم، مثل عکاسی شبانه یا فضای داخلی، بسیار مناسب است.
   دیافراگم بسته (مثل f/16) نور کمتری وارد می‌کند و معمولاً در شرایط نور زیاد، مانند عکاسی در روز روشن، استفاده می‌شود.
2. عمق میدان: عمق میدان نشان‌دهنده وضوح بخش‌های مختلف عکس است. دیافراگم تأثیر زیادی بر عمق میدان دارد:
   • دیافراگم باز (f/1.8 - f/2.8): پس‌زمینه محو می‌شود و سوژه برجسته‌تر به نظر می‌رسد. این حالت برای عکاسی پرتره عالی است.
   • دیافراگم بسته (f/11 - f/16): کل تصویر، از پیش‌زمینه تا پس‌زمینه، واضح خواهد بود. این حالت برای عکاسی منظره و معماری مناسب است.
3. بوکه: بوکه (Bokeh) به جلوه‌ی زیبای نقاط نورانی در پس‌زمینه‌ی محو عکس گفته می‌شود. استفاده از دیافراگم باز به شما کمک می‌کند تا بوکه‌های جذاب و هنری ایجاد کنید.

دیافراگم و سرعت شاتر

دیافراگم بازتر نیاز به سرعت شاتر سریع‌تر دارد، زیرا نور بیشتری وارد دوربین می‌شود و ممکن است عکس بیش از حد روشن شود. برعکس، دیافراگم بسته‌تر معمولاً نیاز به سرعت شاتر کندتر دارد تا نور کافی وارد دوربین شود.

چگونه دیافراگم مناسب را انتخاب کنیم؟

1. برای پرتره: استفاده از دیافراگم باز (f/1.8 - f/2.8) مناسب است. این کار باعث محو شدن پس‌زمینه و برجسته شدن سوژه می‌شود.
2. برای منظره: دیافراگم بسته (f/11 - f/16) برای حفظ وضوح در کل عکس پیشنهاد می‌شود.
3. برای عکاسی شبانه: از دیافراگم باز (f/2.8 یا f/4) برای جمع‌آوری نور بیشتر استفاده کنید.

تمرین با دیافراگم

بهترین راه برای درک دیافراگم، تمرین عملی است.

• دوربین خود را روی حالت دستی (Manual) یا اولویت دیافراگم (Aperture Priority) قرار دهید.
• دیافراگم را تغییر دهید و تأثیر آن بر نوردهی، عمق میدان و بوکه را مشاهده کنید.

برای یادگیری بیشتر و تمرین عکاسی، می‌توانید از خدمات حرفه‌ای سایت عکاسی قشم استفاده کنید.

در ادامه، به بررسی دقیق‌تر دیافراگم می‌پردازیم.

محدوده دیافراگم در عکاسی (دیافراگم بزرگ در مقابل دیافراگم کوچک)

یکی از مهمترین بخش های دیافراگم که بیش از هر چیز دیگری عکاسان مبتدی را به اشتباه می اندازد؛ عدد f است. این چیزی است که شما واقعا باید به آن توجه داشته باشید و آن را درست به خاطر داشته باشید: عدد f کوچک، نشان دهنده دیافراگم بازتر هستند و عدد f بزرگ، دیافراگم کوچک تر و بسته تر را نشان می دهند. به عنوان مثال، f1/4 بزرگتر از f / 2 و بسیار بزرگتر از f / 8 است. اکثر مردم در این مورد دچار مشکل می شوند، از آنجایی که ما همیشه ارزش های بیشتر را به اعداد بالاتر داده ایم دچار این اشتباه می شویم. با این وجود، این یک اصل اساسی در عکاسی است، به این تصویر نگاه کنید (تصویر از ویکی پدیا گرفته شده است):

دیافراگم در عکاسی

همانطور که می بینید، f / 8 نمایانگر دریچه دیافراگم بسیار کوچکتر از چیزی مانند f / 1.4 است.

این مورد باعث ایجاد سردرگمی زیادی در بین عکاسان می شود، زیرا کاملا برعکس آنچه که شما انتظار دارید، است. با اینکه عدد دیافراگم کمی عجیب به نظر می رسد اما یک توضیح منطقی و ساده برای آن وجود دارد تا مفهوم دیافراگم برای شما روشن تر شود: دیافراگم یک کسر است.

برای مثال، هنگامی که شما با یک f-stop f / 10سروکار دارید، می توانید آن به صورت کسری ۱۰/۱ در نظر بگیرید، امیدوارم شما از قبل به یاد داشته باشید که ۱۰/۱ به وضوح بسیار کوچکتر از کسری مانند ۲/۱ است. به همین دلیل، دیافراگم f / 10 بزرگ تر از دیافراگم f / 2 است، در اینجا یک مقایسه برای نشان دادن چگونگی این موضوع به تصویر کشیده شده است:

بنابراین اگر عکاسان برای نوع خاصی از عکاسی، دیافراگم های بزرگ را به شما توصیه کنند، آنها به شما می گویند از چیزی مانند f / 1.4، f / 2 یا f / 2.8 استفاده کنید؛ و اگر آنها برای عکسی دیافراگم های کوچک را به شما پیشنهاد کنند منظورشان دیافراگم هایی مانند f/8, f/11, or f/16. است.

نحوه انتخاب دیافراگم راست

اکنون که شما با برخی از نمونه های خاص عدد f آشنا شدید، بهتر است از چه دیافراگمی برای عکس هایتان استفاده کنید؟ اجازه دهید دوباره به نوردهی و عمق میدان که دو اثر مهم دیافراگم بودند، برمی گردیم. ابتدا، برای نشان دادن تفاوت های روشنایی در مقادیر مختلف دیافراگم یک تصویر در اینجا آورده شده است:

دیافراگم در عکاسی

وقتی که شما در یک محیط تاریک هستید، برای گرفتن یک عکس با روشنایی مناسب، بهتر است از یک دیافراگم بزرگ تر مانند f / 2.8 استفاده کنید (یک بار دیگر، مثال مردمک چشم را در زمانی که که تلاش می کند در تاریکی حداکثر نور را به خود جذب کند، به خاطر آورید).

 تا جایی که عمق میدان وجود دارد، به یاد بیاورید که یک دیافراگم بزرگ مانند f / 2.8 باعث می شود مقدار زیادی از پس زمینه عکس تار شود (مناسب برای عکس پرتره با فوکوس کم)، در حالی که دیافراگمی مانند f / 8، f / 11 یا f / 16 به شما کمک می کند در پیش زمینه و پس زمینه عکس، جزئیات را به صورت شارپ ثبت کنید (مناسب برای بسیاری از منظره ها).

اگر در تنظیمات دیافراگمی که انتخاب کردید عکس شما بیش از حد روشن یا تاریک شد، نگران نباشید. اکثر اوقات شما می توانید برای جبران سرعت شاتر خود را تنظیم کنید، و یا اگر شما تا آخرین حد سرعت شاتر خود رفتید، ایزو ISO را افزایش دهید.

با تغییر سرعت شاتر، تغییر می یابد، یا با تنظیم دیافراگم f / 2.8 عکس بسیار روشن تر خواهد شد.

در اینجا یک نمودار آورده ایم که به صورت واضح، همه چیزهایی را که تا کنون گفته ایم نشان می دهد:

نحوه تنظیم دیافراگم دوربین

اگر می خواهید برای یک عکس دیافراگم را به صورت دستی انتخاب کنید (که چیزی است که ما آن را به شدت توصیه می کنیم)، دو حالت (مد) وجود دارد که می توانید از آنها استفاده کنید: مد تقدم دیافراگم (aperture-priority) و مد دستی (manual mode).

در اکثر دوربین ها حالت تقدم دیافراگم به صورت “A” یا “Av” نوشته می شود. در حالی که تنظیمات دستی به حرف “M” نمایش داده می شود. معمولا شما می توانید این حروف را در دایالی که بالای دوربین شما قرار دارد، ببینید.

شما می توانید در مد تقدم دیافراگم، دیافراگم را انتخاب کنید، دوربین به طور خودکار سرعت شاتر شما را انتخاب می کند. در مد دستی، شما می توانید هر دو دیافراگم و سرعت شاتر را به صورت دستی انتخاب کنید.

محدودیت های لنز: کدام دیافراگم ها در دسترس هستند؟

هر لنزی دارای محدودیتی است که به دیافراگم یک مقدار حداکثر و حداقل می دهد. اگر شما به مشخصات فنی لنز خود نگاهی بیندازید به شما می گوید که حداکثر و حداقل دیافراگم چیست. برای هر لنزی، حداکثر دیافراگم مهم تر است، زیرا به شما می گوید که لنز دوربین حداکثر چقدر نور می تواند در خود جذب کند (اساسا شما در محیط تاریک چگونه می توانید عکس بگیرید). یک لنز که دارای دیافراگم f / 1.4 یا  f / 1.8 است؛ این مقادیر به عنوان حداکثر دیافراگم آنها در نظر گرفته می شود و به عنوان یک لنز سریع شناخته می شود، زیرا می تواند نور بیشتری را از خود عبور بدهد، یک لنز “کند” دارای حداکثر دیافراگمی معادل f/4.0 است. به همین دلیل لنزهای با دیافراگم های بزرگ معمولا گران تر هستند.

مقاله مرتبط:  کسب درآمد از عکاسی تبلیغاتی و صنعتی

حداقل دیافراگم خیلی مهم نیست، چرا که تقریبا تمام لنزهای جدید می توانند حداقل f / 16 را به عنوان حداقل دیافراگم ارائه دهند.

در بر بعضی از لنزهای زوم، با افزایش و کاهش زوم، حداکثر دیافراگم تغییر می کند. به عنوان مثال، در لنز نیکون ۱۸ ۵۵mm ،f 3.5 / 5.6، حداکثر دیافراگم به تدریج از f / 3.5 به f / 5.6 در فاصله کانونی های بیشتر تغییر می کند. اکثر لنزهای زوم گران قیمت تر، حداکثر دیافراگم را در محدوده زوم خود ثابت نگه می دارند، مانند لنز نیکون Nikon 24mm 70mm f / 2.8. لنزهای متداول نیز تمایل دارند که حداکثر دیافراگم بزرگتری نسبت به لنزهای زوم داشته باشند که یکی از مزایای اصلی آنها است.

حداکثر دیافراگم یک لنز بسیار مهم است که روی بدنه آن قرار گرفته است، (مانند Nikon 50mm 1: 1.4G ).

آموزش دیافراگم در عکاسی

از ابتدای متن تا اینجا با تعریف دیافراگم در عکاسی و فوت و فن کنترل آن آشنا شده‌اید. همانطور که می‌دانید اهمیت و تاثیر دیافراگم در خروجی تصویر و کیفیت عکس شما نقش مهمی دارد. آموزش دیافراگم در عکاسی با گذراندن دوره‌های حرفه‌ای توسط اساتید مجرب، توانایی و مهارت شما را چندین برابر می‌کند. البته فراموش نکنید که مهم‌ترین عامل تمرین است.

دیافراگم دوربین عکاسی یک المان تاثیرگذار است و در مراحل اولیه شناخت ساختمان دوربین بایستی با آن آشنا شوید. تنظیمات دیافراگم نمود مستقیمی بر نور و عمق میدان در تصویر دارد. در یک کلام: هر چقدر دیافراگم بسته‌تر باشد نور کم‌تری به سنسور تابیده می‌شود و بالعکس. از طرفی هر چه دیافراگم بسته‌تر باشد عمق میدان در تصویر شما بیشتر خواهد شد.

دیافراگم در عکاسی برای مبتدیان شاید در کلام کمی گنگ به نظر برسد. اما با تمرین و تست کردن در شرایط مختلف حتماً تسلط کافی به این عنصر پیدا خواهید کرد. 

نتیجه‌گیری

دیافراگم یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین عناصر در عکاسی است که بر کیفیت تصاویر تأثیر مستقیم دارد. با تنظیم دیافراگم، می‌توانید عمق میدان و نوردهی را کنترل کنید و به عکس‌های خود جلوه‌ای حرفه‌ای ببخشید.

عمق میدان و میزان نوردهی، دو عامل کلیدی هستند که با تغییر دیافراگم به طور هم‌زمان تحت تأثیر قرار می‌گیرند. به همین دلیل، انتخاب مناسب دیافراگم برای هر موقعیت عکاسی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و تأثیر قابل توجهی در نتیجه نهایی تصویر خواهد داشت.

در حالت‌های تقدم دیافراگم (Aperture Priority) یا دستی (Manual)، می‌توانید دیافراگم را به صورت دلخواه تنظیم کنید. این تنظیمات به عکاسان اجازه می‌دهد تا کنترل کامل بر نور و وضوح عکس‌های خود داشته باشند. در واقع، دیافراگم یکی از آن تنظیماتی است که هر عکاس، چه مبتدی و چه حرفه‌ای، باید کاملاً بر آن مسلط باشد تا بتواند تصاویر خود را به بهترین نحو ثبت کند.

در این مقاله، تلاش کردیم اصول اولیه دیافراگم را به زبانی ساده و قابل فهم توضیح دهیم تا شما بتوانید به راحتی از این تنظیمات مهم در عکاسی خود بهره ببرید. با یادگیری و تمرین، می‌توانید عکس‌هایی حرفه‌ای‌تر و خلاقانه‌تر خلق کنید.